‘Anne Babalar, Çocuklar Daha Çok Sizin Eseriniz Olacaktır’

Çocukların elektronik dadılara emanet edildiğini söyleyen Okuma Kültürü Araştırmacısı ve Eğitimci Ferhat Özen: “Anne babalar çaresizce çocuklarına en büyük kötülüğü yapıyor”

Dünya Çocuk Kitapları Haftası kapsamında açıklama yapan Eğitimci, Yazar, Okuma Kültürü Araştırmacısı ve Okuyan Toplum Projesi Yürütücüsü Ferhat Özen, “Eğitimin okulda başladığı tezi çoktan çöpe atıldı. Uzmanlar, ilk eğitimin bebek daha memedeyken başladığını söylüyor.” dedi.

Dünya Çocuk Kitapları Haftası‘nda, Okuyan Toplum projesi yürütücüsü, Okuma Kültürü Araştırmacısı ve bir eğitimci olarak anımsatmak isterim ki, dijital bir dünyada, ağ toplumunda yaşıyoruz artık. Dijital ağalarla sarıldık dört baştan. Böyle bir dünyada çocuk yetiştirmek çok zor. Anne babalar çaresizce çocuklarını elektronik dadılara emanet ediyor ve bilmeden çocuklarına en büyük kötülüğü yapıyor. İSTANBUL İL MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ VELİ AKADEMİLERİ PROJESİ kapsamında da konferanslar veren bir eğitimci olarak buradan anımsatmak isterim. “Beyin gelişiminin %90’ı, 0-5 yaş aralığında tamamlanır.” Yani çocuk okula başladığında okulun yapabileceği çok fazla bir şey kalmıyor. Bu nedenle İlk öğretmenlerimiz, Montaigne’in dediği gibi bizi emzirip büyütenlerdir.

University of Cambridg, “0-6 yaş çocukların kendilerini inşa ettikleri dönemdir. Bu dönemdeki kritik gelişim evrelerinde çocuğa gerekli ve yeterli deneyimleri yaşama fırsatı sağlanırsa, üst düzeyde gelişim hızlı bir şekilde gerçekleşir.”Harvard University, Center on the Developing Child,”İlk 6 yaş toplumda fark yaratmak için en kritik dönemdir. Çocuklarla bu farkı yaratmak ancak oyunla mümkündür.”

Doğar doğmaz çocuklarına susturucu olarak, tableti telefonu gösteren aileler çocuklarının zihinsel becerilerinin gelişmesine ket vuruyor, düş güçlerini geriletiyor; okul yaşında, kitapla barışamayan çocuklar yetişmesine neden oluyor.

0-3 YAŞ, EMİCİ ZİHİN DÖNEMİ

Yine alanda çalışan araştırmacılara ve pek çok araştırmaya göre,

“Bebekler dünyaya geldiklerinde beyin gelişimi henüz tamamlanmamıştır. Beyin gelişiminin çok büyük bir kısmı ilk 6 yılda tamamlanır. Yaşamları boyunca edindikleri tüm davranış biçimlerinin %70 ini 0-6 yaş döneminde kazanırlar. Bu sebepten bu yaş aralığı çok önemlidir.”

* “0-3 yaş arası dönem çocukların bilinç dışı olarak çevresindeki her şeyi sünger gibi emdiği emici zihin dönemidir. Çocuklar neye maruz kalırlarsa onu emerler. 3-6 yaş arası dönemde bilinç dışı olarak öğrendiklerini bilinçli hale getirirler.

* 0-6 yaş arası dönemde çocukların beyindeki nöronlar çok hızlı hareket ederler.

* Bu dönemde çocukların nörofizyolojik mekanizması açıktır, algıları güçlüdür, hafıza kaydı yoğundur ve öğrenme gücü en yüksek seviyededir.” (1)

ANNE BABALAR NE YAPMALI?

Yapılan araştırmalar göstermiştir ki 2 yaş öncesinde televizyon izleyen çocukların bilişsel gelişimleri olumsuz etkilenmektedir. Yine 2 yaş öncesinde ekranla yaşamaya başlayan çocukların dil gelişimlerinin geciktiğini ortaya koyan, aşırı televizyon izleme ile; dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu ve otizm arasında ilişki olduğunu gösteren araştırmalar bulunmaktadır.

Amerikan Pediatri Akademisi, önlem olarak 0-2 yaş çocuklarının televizyon ekranlarından uzak durmaları gerektiğini vurgulamaktadır.

YENİ NESİL EKRANLARIN ESERİ VE ESİRİ OLARAK YETİŞİYOR

Atatürk, yeni nesi öğretmenlerin eseri olacak dediğinde evde masal anlatan bir büyük anne bulunuyor, masallar çocukların zihinsel beslenmesinde kitaplar kadar önemli işlev görüyordu. Bugün TV’ler büyük annelerin yerini aldığı gibi, tabletler de oyuncakların ve oyuncak kitapların yerini aldı. 0-6 yaş dönemini ailesiyle geçirdiği için çocuğun ilk öğrenmelerinde asilenin önemi çok artmıştır.

Çocuğun odasında, onun bulunduğu yerde 2 yaşına dek ekran kesinlikle yok. Ya da kapalı.

2 yaşından başlayarak günde yarım saat bebek ekranı ve çocukla birlikte, onunla gördükleri üzerinden konuşarak…

Bu yaş döneminden başlayarak 5- 6 yaşa dek oyuncak kitaplar üzerinden konuşmak, masal anlatmak, masal okumak; resim, fotoğraf okuma yaşı dediğimiz bu dönemde çocuğu gördükleri üzerinden konuşturmak. (3 yaşından başlayarak) çok önemli. Masallar okuma öncesi kitabın yerini tutar ve düş gücünü besler, zihinsel becerilerini geliştirir.

Bu yaş döneminde anne baba çocuğun kahramanıdır. Her hareketiniz, kaydedilir. Bu yaşlarda Aile büyüklerinin evde çocuğa kitap okurken görünmeleri son derece önemlidir. Çünkü okuyan anne babanın okuyan çocuğu olurr. Bunu unutmayalım. Çocuğa olumlu tutum ve davranışlar kazandırılmasında ailenin ve çevrenin doğru, olumlu model olması çok önemidir.

Telefonları bebeklik yaşında susturucu emzik gibi kullanmayın. Telefon ve tabletler bebekler ve 06 yaş için tehlikeli oyuncaklardır.

Ferhat Özen
Eğitimci, Yazar, Okuma Kültürü Araştırmacısı, Okuyan Toplum Projesi Yürütücüsü

www.okuyantoplum.org