Türkiye’de İlk Mustafa Kemal Anıtı ve Adına Cadde Şanlıurfa’da

Savaştan dönenlerin övgüyle anlattığı Urfa’da, Türkiye’de, adının verildiği adına yapılmış ilk Mustafa Kemal anıtı, 1917 den beri Şanlıurfa’da sapa sağlam dikili duruyor.

Urfalı kahraman mehmetçiklerin yer aldığı bu zaferi bir anıtla sembolleştirmek isteyen Urfa Mutasarrıfı Nusret bey,  anıt 1917 yılında Mustafa Kemal Paşa caddesi adı da verilen yola, vali konağı karşısına Mustafa Kemal Paşa Anıt Çeşmesi anıtı yapıldı.

Urfa’da 1917 yılında Mustafa Kemal Paşa caddesi adı da verilen yola yine Türkiye’de ilk olan Mustafa Kemal Paşa Anıt Çeşmesi anıtı hikayesini Prof.Dr.Coşkun Özdemir aktardı:

1914-1918 Birinci cihan savaşı yıllarındaki Çanakkale harbi bir destandır. Anadolu halkı Türkü, Kürdü, Arabı, Lazı, Çerkezi ile destansı bir savunma yapmış ve düşmanın o boğazdan geçmesini canı pahasına engellemiştir.

Urfa’lıların çoğunluğu bu savaşta önce yarbay sonra albay olan Anzak koyu İngiliz çıkartmasında Mustafa Kemal’in komutanlığında savaştılar. Şehit verdiler. Memleketleri Urfa’ya dönen Mehmetçikler ve Gaziler Urfa’da savaş günlerini ve özellikle komutanları Mustafa Kemal’i defalarca övgü ile andılar.

Bunları çok yakın bir ilgi ile dinleyen yurtsever Urfa mutasarrıfı Nusret bey Urfalı kahraman mehmetçiklerin yer aldığı bu zaferi bir anıtla sembolleştirmek istedi. Böyle bir anıt 1917 yılında Mustafa Kemal Paşa caddesi adı da verilen yola ve vali konağı karşısına Mustafa Kemal Paşa Anıt Çeşmesi adı ile konuldu.

Anıt, kalker taşlarından yapılmıştır ve 9 metre yüksekliğindedir (resim). Bu anıtın mimarı sayılacak Mutasarrıf Nusret bey Urfa’yı işgal eden İngiliz ordusu komutanına odasına girdiği zaman ayağa kalkmadığı için mahkemeye verilmiş ve Boğazlıyan kaymakamı Kemal bey gibi idam edilmiştir. Adı Bir okulda yaşıyor. Ama yazık ki o kaymakam kadar anılmıyor. Türkiye’de Atatürk adına yapılmış ilk anıt olarak Urfalının medarı iftiharı bu anıt 1917 den beri Şanlıurfa’da sapa sağlam dikili duruyor. Göbekli Tepe’ye ziyarete gidenler mutlaka onu da görmelidirler.

Not: Bu konuda bana bilgi veren değerli sanat tarihçisi hemşerim Cihat Kürkçüoğlu’na teşekkür borçluyum.

Prof. Dr. Coşkun Özdemir

TÜRKİYE’DE İLK ATATÜRK ADINA ANIT HAKKINDA

Mustafa Kemal Paşa Anıt Çeşmesi  (Yol Gösteren Çeşmesi)

Birinci Dünya Savaşı’nda Çanakkale cephesinde savaşan ve bu savaştaki kâhramanlıklarıyla ün salmış olan Urfa taburundan geriye kalan gaziler, savaş sonrası Urfa’ya döndüklerinde komutanları Mustafa Kemal’i büyük bir hayranlıkla çevrelerine anlatmışlardır. O tarihte Mutasarrıf bulunan Nusret Bey, gazilerin Mustafa Kemal Paşa’ya olan bu sevgi ve bağlılıklarını bir anıtla sembolleştirmeyi uygun gördü.

Nusret Bey, 1917 yılında şehrin kuzey kesimini Karakoyun deresi üzerindeki Hacı Kâmil Köprüsü’ne bağlayan bir cadde açtırarak buraya “Mustafa Kemal Paşa Caddesi” adını vermiş, caddenin ortasını çiçeklerle düzenleyerek Vali Konağı’nın karşısına (bugünkü Cebeci İşhanı) bu anıt çeşmeyi yaptırdı.

1972 YILINDA DİYARBAKIR-MARDİN-GAZİANTEP YOLU KAVŞAĞINA NAKLEDİLDİ

Bu anıt, 1972 yılında Vali Turgut Sayın tarafından yerinden alınarak bugünkü yeri olan Diyarbakır-Mardin-Gaziantep yolu kavşağına nakledildi.

Beyaz kesme taşlardan inşa edilmiş olan ve dört köşesindeki zarif sütunlarla iki kata ayrılmış olan anıtın alt kısmında, bir su haznesi ve dört tarafında çeşme bulunur. Anıtın dört cephesi üzerinde yer alan kitabelerde Kafkas Yolu, Hindistan yolu, Ankara Yolu ve Mustafa Kemal Paşa Caddesi yazılarıyla bu yolları gösteren ok işaretleri bulunuyor.

TÜRKİYE’DE İLK DEFA MUSTAFA KEMAL PAŞA ADINA ANIT VE CADDE

Bu anıt, Mustafa Kemal Paşa,  henüz Atatürk ünvanını almadan O’nun adına Türkiye’de dikilen ilk anıt olması bakımından önem taşıyor. Yine Türkiye’de ilk defa bir caddeye Mustafa Kemal Paşa adı Urfa’da verildi.

Etiketler: itvhaber » Mustafa Kemal Paşa Anıt Çeşmesi » Şanlıurfa » Şanlıurfa Mustafa Kemal Anıtı » Türkiye » Türkiye'de İlk Mustafa Kemal Anıtı Şanlıurfa'da » Türkiye'de İlk Mustafa Kemal Cadde Adı » Urfa